Zondag 14 september 2018
De Lochemse Berg – Kasteel Ruurlo/museum MORE
Om kwart over acht staan we op, pakken in en even na negenen zitten we aan het ontbijt. Op tafel ligt het menu.Op het buffet staat één en ander, het overige wordt aan tafel geserveerd.Kijk, dit ontbijtje ziet er toch prima uit!Overal in het hotel hangt kunst, over een aanschaf valt te praten. Zoals bekend zijn wij aan het opruimen, dus helaas.Tja, de eigenlijke reden om naar Lochem te gaan is niet meer van toepassing, dus we hebben tijd om iets anders te doen. Gisteravond hebben we gevraagd aan Maud of er iets in de omgeving te doen valt. Ze kwam met een aantal folders waaronder die van Kasteel Ruurlo/museum MORE (MORE is een afkorting van ‘MOdern REalisme’). Nu staat mij bij dat ik tijdens een wandeling langs dit kasteel ben gelopen. Nu wil ik de collectie graag bekijken.
Maar eerst checken we uit en bekijken aansluitend de moestuin. Tjonge, het seizoen loopt natuurlijk af, maar er staat hier van alles en nog wat. Daar gaan dagelijks de nodige uurtjes inzitten. Het ziet er prima uit en mijn handen jeuken. U ziet het, vandaag belooft het opnieuw uitstekend weer te worden.Ok, op naar Kasteel Ruurlo (https://www.museummore-kasteelruurlo.nl). In dat kasteel heeft Hans Melchers zijn collectie schilderijen en tekeningen van Carel Willink ondergebracht, bovendien zijn een aantal creaties van Fong Leng te zien.
Let op: in Gorssel is nog een museum waar Melchers de kunstwerken uit de zogeheten Dirk Scheringa-collectie heeft ondergebracht. Tja, Melchers is miljardair, rijk geworden in de chemie. Dat heeft ook zijn nadelen, zijn dochter Claudia is op 12 september 2005 ontvoerd. Na enkele dagen kwam zij vrij, het is niet bekend of er losgeld is betaald.
Ik herinner mij deze ontvoering nog goed, het was toentertijd uitgebreid in het nieuws.
Om kwart over elf parkeer ik de auto, ruimte genoeg. Dit is de Oranjerie, zo te zien zit er nog geen kip. De Oranjerie bewaren we voor straks, eerst aan het werk.De vroegste vermelding van Kasteel Ruurlo dateert uit de 14e eeuw. Een eeuw later kwam het in handen van Jacob van Heeckeren, stamvader van het gelijknamige adellijke en voorname riddergeslacht. Meer dan vijf eeuwen bleef het kasteel in bezit van de familie. Het huidige uiterlijk dateert grotendeels uit de 16e en 17e eeuw.
In de jaren ’80 van de vorige eeuw werd het ingrijpend verbouwd tot gemeentehuis van Ruurlo, maar na een fusie met andere gemeenten in 2005 verloor het zijn functie.
In 2013 wist Hans Melchers het kasteel te verwerven om het in oude glorie te herstellen en in daarbij aansluitende stijl in te richten. Sinds 27 juni 2017 is de collectie te zien.
Tja, de hoofdingang bevindt zich aan de andere kant, maar aan deze kant zit de Oranjerie en de parkeerplaats. Over die glazen brug betreed je het kasteel.Helaas, een museumjaarkaart bezit ik niet (Orchideetje wel), dus moet ik €12,00 aftikken.
Om te beginnen bekijken we de raadzaal. Trouwen kun je hier nog steeds. U kunt met 80 gasten terecht, de Oranjerie is voor u en de bruidssuite is inbegrepen. Het prijskaartje is mij niet bekend, maar met een mailtje weet u dat ook weer. In voorkomend geval, ik hoor het graag!De parketvloer is wel bijzonder.Amor en de godin van de liefde zijn te zien op het rococo plafond uit 1750 (helaas had ik mijn Nikon met fish-eye lens niet bij me). Tja, mijn iPhone maakt zulke goede foto’s, daar kan een (DX)spiegelreflex bijna niet tegenop. Zo te lezen maakt de iPhone X nog betere foto’s en de net uitgebrachte iPhone XS is de overtreffende trap. Maar ik wacht op de iPhone XI, die volgend jaar september uitkomt. Hoewel, de fotoboeren zitten niet stil. Sony, Nikon en Canon hebben systeemcamera’s uitgebracht. Dat zijn reflexen zonder spiegel, maar wel met een Full Frame sensor en dus kleiner en lichter in gewicht dan de vorige generatie Full Frame spiegelreflexen. Aan die systeemcamera’s hangt wel een behoorlijk prijskaartje. Tja, dan valt de prijs van zo’n dure iPhone eigenlijk nog erg mee. Ok, ik wacht de testrapporten af, dus dat wordt wel eind 2019.
In de hal staat deze (Friese?) staartklok.En dan beginnen we aan de schilderijen van Carel Willink (1900-1983). Maar eerst iets over Carel Willink, Mathilde Willink en Fong Leng. Geen van drieën heb ik ooit ontmoet, maar zij waren – zeker in die tijd – zeer bekende figuren.
Carel Willink werd in 1900 geboren te Amsterdam, als oudste van de twee zonen van Jan Willink en Wilhelmina Altes. Zijn vader had het, in die dagen zeer zeldzame, beroep van autohandelaar en was daarnaast ook amateurschilder. Hij stimuleerde zijn zoon om ook te gaan schilderen en Carel maakte zijn eerste schilderij toen hij 14 jaar was. Hij volgde de HBS en studeerde van 1918-1919 medicijnen om vervolgens een jaar bouwkunde te studeren aan de Technische Hogeschool Delft. Hij kon op beide opleidingen zijn draai niet vinden en besloot te kiezen voor een leven als kunstschilder. Carel Willink wilde graag naar Parijs, maar omdat zijn vader de nodige goudmarken over had, kon Willink met dat geld alleen terecht in Berlijn. Daar werkte hij 3 jaar aan de Internationale Vrije Academie van Hans Baluschek.
Kasteel Ruurlo/Museum MORE heeft met circa 50 schilderijen en ruim 100 werken op papier de grootste collectie werken van Carel Willink, een neorealistische kunstenaar die vanwege de vervreemdende atmosfeer van zijn werk ook wel als magisch realist wordt bestempeld. Zelf sprak Willink liever van imaginair realisme, een vanuit de verbeelding geschilderde werkelijkheid. Vanaf zijn dertigste groeide zijn reputatie als schilder van monumentale, architectonische decors en onheilspellende luchtlandschappen.
Willink hield van koel. Vrouwelijk naakt is bij hem nooit erotisch, maar altijd esthetisch.
Willink maakte tussen 1917 en 1983 meer dan 325 schilderijen en aquarellen.
De opstelling in Kasteel Ruurlo/Museum MORE toont de ontwikkeling van een zoekende kunstenaar, die zich later ontplooit tot de nooit geëvenaarde schilder van een technisch perfect, elegant en raadselachtig oeuvre. De collectie in het kasteel is roulerend, maar er zijn altijd topstukken te zien van de meesterschilder.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het voor Willink moeilijker om nog schilderijen te verkopen. Maar hij weigerde ook maar één schilderij aan de Duitsers te verkopen.
Om toch in zijn levensbehoeften te voorzien begon hij met het maken van portretten.
De fotorealistisch geschilderde portretten pasten perfect binnen zijn eigen magisch realistische schilderstijl en al gauw gingen ze een groot deel van zijn oeuvre omvatten. Hoewel hij een portret puur als broodwinning zag, werd hij de absolute grootmeester in dit genre. Willink was tot aan zijn dood Nederlands beroemdste, meest gevraagde en duurste portretschilder.
Willink deed soms maandenlang over het schilderen van een portret en hij werd door velen gezien als de allerbeste in het genre. Hij was tevens de duurste: een portret kostte in de jaren ’50 al 10.000 gulden, in de jaren ’60 was dat al 30.000 en in de jaren ’70 was het zelfs 60.000 gulden. Gigantische bedragen in die tijd. Tot de geportretteerden behoorden ook een aantal beroemdheden, zoals koningin Juliana, Cola Debrot, Roland Holst, Freddy Heineken, actrice Ank van der Moer en vele ministers en burgemeesters.
Willink bleef in de jaren ’50 en daarna stijlvast doorschilderen. Hoewel het grote publiek hem bleef bewonderen, vonden kunstpausen hem ouderwets geworden. CoBrA was toen wat de klok sloeg: de kunstenaar moest het spontane kind in zichzelf ontketenen. Ambachtelijkheid en techniek stonden daarbij alleen maar in de weg. Expressionisme en abstractie vond Willink op zijn beurt achterhaald. Het was allemaal al eens gedaan, onder andere door hemzelf als beginnend kunstenaar in de jaren ’20.
Willinks eerste echtgenote was Mies van der Meulen (1900-1988) met wie hij in 1927 trouwde. Er ontstond een driehoeksverhouding met de bij hen inwonende schrijver Rein Blijstra. Mies van der Meulen koos uiteindelijk voor Rein Blijstra en in 1928 werd het huwelijk ontbonden.
Willink hertrouwde in 1930 met Wilma Jeuken (1905-1960), na dertig jaar huwelijk overleed zij aan een hersenbloeding.
Mathilde de Doelder (1938-1977) verhuisde op haar 19e vanuit Terneuzen naar Amsterdam om daar Letterkunde en Klassieke Talen te studeren. Daar ontmoet zij Carel Willink, hij is dan al in de 60, Mathilde is pas 21 jaar oud. In 1962 krijgen zij een relatie en in 1969 treden zij in het huwelijk. De 1,90 meter lange en atletisch gebouwde Mathilde was voor Carel Willink een superpoes, een mooi ding om in huis te hebben.
Mathilde bleek later verzot op de dure kleding van Fong Leng en ze kleedde zich altijd in extravagante jurken en gebruikte uitzinnige make-up. Door haar werd Willink van lieverlede steeds meer in ‘roddelbladen’ genoemd en hun excentrieke relatie werd breed uitgemeten in de media. Willink kreeg echter al snel genoeg van het veeleisende optreden en gedrag van Mathilde. In 1975 koos Willink definitief een nieuwe levensgezellin, de kunstenares Sylvia Quiël. Toen Mathilde uit jaloezie in 1975 Willinks lievelingsschilderij, een portret van zijn tweede vrouw Wilma uit 1952, ernstig had beschadigd wees Willink haar de deur, en op 5 juli 1977 trouwde hij voor de vierde keer, nu met Sylvia. Tot zijn dood zouden zij bij elkaar blijven. Willink schilderde haar drie keer en Sylvia Willink maakte een borstbeeld van haar echtgenoot. Ook stelde zij in 1999 de biografie ‘Een eeuw Willink’ samen. Ze beheert tevens Willinks auteursrechten.
Mathilde is onder nooit opgehelderde omstandigheden overleden in 1977. Was het moord of zelfmoord? Het valt niet mee om met een pistool met je rechterhand door je linkerslaap te schieten. Wist zij teveel? Zij had toen een relatie met Gerard Vittali, een Amsterdamse autohandelaar en handelaar in cocaïne, met als bijnaam ‘Don Vito’. Mathilde is 39 jaar oud geworden en begraven op de Amsterdamse begraafplaats Westgaarde. Overigens, Carel Willink is begraven op het Amsterdamse Zorgvliet.
Fong Leng (1938), kind van een Nederlandse moeder en een Chinese vader, volgde een opleiding fotografie aan de kunstacademie in Rotterdam. Via haar werk kwam ze als ontwerper bij een stoffenfabrikant in de mode terecht. Dankzij haar monumentale en fantasievolle modecreaties was ze een begrip in de jaren zeventig en de vroege jaren tachtig. ‘In stof vertelde sprookjes’, zo laat haar kleding zich het best omschrijven. Theatraal, uitbundig en extravagant. Denk aan lange jasjurken met applicaties van slangen, tijgers, planten en andere exotische figuren.
Fong Leng opende in 1971 haar boetiek in de PC Hooftstraat in Amsterdam.
De hele Amsterdamse avant-garde kwam over de vloer. Mensen die niet bang waren zich extravagant te kleden en die genoeg geld hadden om zich de spectaculaire creaties van Fong Leng te kunnen veroorloven (fl10.000,- tot fl30,000,-).
In 1971 kwam Mathilde in contact met Fong Leng. In vijf jaar tijd kocht Mathilde 37 creaties van de Chinees-Nederlandse modeontwerpster. In haar Fong-Leng-creaties groeide Mathilde uit tot modekoningin van de stad Amsterdam. Mathilde Willink heeft de rest van haar leven alleen nog maar kleding van Fong Leng gedragen. ‘Het Fenomeen’ of ‘De Muze’ werd zij genoemd.
Mathilde Willink is in 1977 begraven in een broekpak van geplisseerd goudlamé van de hand van Fong Leng. In Kasteel Ruurlo/Museum MORE zijn 5 creaties van Fong Leng te bewonderen.
Ok, tot zover deze – ik hoop niet al te lange – inleiding. Nu gaan we toch echt over naar de schilderijen van Carel Willink. Uiteraard fotografeer ik lang niet alles, maar vooral de schilderijen die mij aanspreken.
Dit is ‘Mystère d’une ville’ uit 1931.De parketvloeren van kasteel Ruurlo zijn heel bijzonder.En ook op de wanden hebben ze goed hun best gedaan.‘Straat met standbeeld’ uit 1934.‘Rustende Venus’ uit 1931. Voor dit schilderij heeft Willinks tweede vrouw Wilma Jeuken model gestaan.Dit is een voorstudie van de ‘Rustende Venus’.‘Landschap Bornis’ uit 1928.‘Baadsters’ uit 1930.Twee plaatjes van het interieur.‘Landschap met vechtenden’ uit 1937-1938.‘Zelfportret’ uit 1934.‘Portret van Wilma Jeuken’ uit 1930 (Willinks tweede vrouw).‘Statue bij lustslot’ uit 1935.Een creatie van Fong Leng met de naam ‘Paradijsvogel’ uit 1977. ‘Paradijsvogel’ was ook één van de bijnamen van Mathilde Willink.De ‘Drakenmantel’ uit 1973.De ‘Azuri Fiori’ uit 1977.Een foto (Paul Huf) van Fong Leng en Mathilde.Een foto (Paul Huf) van Carel Willink en Mathilde in haar ‘Drakenmantel’ uit 1975.‘Portretbuste Carel Willink’ van Sylvia Quiël (zijn vierde vrouw) uit 1977.‘Parachutisten’ uit 1971.Een kleurenfoto (Paul Huf) van Carel en Mathilde uit 1974.Een kleurenfoto (Paul Huf) van Mathilde uit 1975 poserend voor haar portret.En dit is het echte schilderij. Later noemde Carel dit schilderij ‘Het Afscheid’.De originele Luipaardmantel hangt in het Amsterdam Museum, Fong Leng maakte deze reproductie op verzoek in 1997. Het origineel is zilverkleurig, de replica is goudkleurig.‘Landschap met zeven beelden’ uit 1941.‘Torso van een jong meisje’ van Eja Siepman-van den Berg uit 1987.‘Kameel in het park van Versailles’ uit 1956.‘Zebra’s in rood rotslandschap’ uit 1958.‘Acrobaat’ van Charlotte van Pallandt uit 1939.‘Bosrand met ruïne’ uit 1939.Een servieskast met servies.‘Fontainebleau’ uit 1950.Ook in deze hoek is weer mooi parket te zien.‘Ortus’ van Miriam Knibbeler uit 2015.‘De aanval’ uit 1960.‘Eppur si muove’ uit 1960.‘Einde der wereld’ uit 1963.‘Portret Pamela Maresch-Boon’ uit 1971.‘Landschap met kerncentrale’ uit 1982.‘Portret van dr. A.G.M. Huijsmans-Evers’ uit 1961.‘Tate Gallery verplaatst’ uit 1970.Een haard in het interieur.Een boeket bloemen op de wand geschilderd.Ok, we hebben het gezien. Sowieso heel bijzonder om niet te zeggen bizar. We lopen nog een rondje om kasteel Ruurlo/museum MORE.In het perk aan de voorzijde staat deze schone.We nuttigen nog koffie/thee op het terras van de Oranjerie. Dat hebben we wel verdiend! Trouwens, het terras zit aardig vol met dit mooie weer.
Mooi, op naar huis, ons weekendje Lochem zit er bijna op. Overigens, de parkeerplaats staat ‘eivol’, er staan zelfs auto’s in de berm. Reden om vooral tijdig te komen.
Hotel/restaurant ‘De Lochemse Berg’: bedankt!