Vrijdag 11 maart 2016
Bethlehem – Jeruzalem – Bethlehem
Om zeven uur staan we op en om halfacht genieten we het ontbijt. We krijgen er ‘de man’ twee eitjes bij. Even na achten stappen we in de auto waarna Laila ons naar het rendez-vous ‘Bonjour’ brengt. De bus staat er al, dat is mooi. Het is opnieuw zonnig, dat is nog mooier. Even na half negen vertrekken we. Het is maar een minuut of vijf rijden naar de ‘muur’. Kijk, daar is hij al. En daar is het checkpoint. Ik stop mijn fototoestel weg, militairen willen niet op de foto. Nou, het gaat vlot, we hoeven de bus niet uit. Ik denk dat ze bij het checkpoint echt wel weten dat wij eraan komen.
We rijden richting Olijfberg. Om half tien stappen we de bus uit. Oeps, we zijn niet de enigen! Groep 16 en 17 zijn er ook al. En groep 1 t/m 15? Waar hangen die uit? We zijn hier trouwens op het ‘Rehavam Observation Point’. Rehavam (1926 – 2001) was een militair en politiek ‘baasje’. Hij is op 17 oktober vermoord door vier Palestijnen van de PFLP. Waren we hier twee jaar geleden ook? Of stonden we toen op een aanpalende locatie? Ik maak eerst een foto met de groothoeklens en daarna eentje met de Fish-eye. Tja, het is gewoon één grote begraafplaats! Er zijn hier zo’n 150.000 graven. Aan het einde der tijden wordt hier begonnen met het tot leven wekken van de overledenen. Je bent er dus als eerste bij, dat heeft wel wat. Hm, de begraafplaats is tot heden in gebruik, maar het liggeld zal wel hoog zijn. In iets telestand is het Tempelplein te zien. Dat gebouw met de gouden koepel is de Rotskoepel en links (met de donkerkleurige koepel) is de Al-Aqsa moskee. Daarover later meer. Hier zicht op de Gouden Poort. Tja, deze poort is in 1530 dichtgemetseld door het toenmalige Islamitische bestuur. Dit om de toekomstige Messias de toegang tot Jeruzalem te beletten. Voor de Gouden Poort is toentertijd een Islamitische begraafplaats aangelegd. Tja, en zo zitten de religies elkaar het leven zuur te maken. Van hieruit is de Dominus Flevit kapel te zien. Het is de toren met de grijs/zwarte vlakken. Daar gaan we zo direct een kijkje nemen. En daar linksonder is de Russisch-orthodoxe Maria Magdalenakerk, gebouwd in 1885 door tsaar Alexander III. Het is de kerk met de ui-vormige koepels. Voor zover ik weet is deze kerk alleen op dinsdag en donderdag tussen 10.00 – 12.00 uur open. In 2014 reden we per taxi naar beneden, nu nemen we de benenwagen. Dat is ‘echter’. Tja, die graven, het zijn er werkelijk immens veel. Inmiddels zijn we aangekomen bij de Dominus Flevit kapel. Tja, wat er hier is gebeurd moet u maar even opzoeken in Lucas 19: 41-44. In elk geval is de kapel gebouwd in 1955 door de Italiaanse architect Antonio Barluzzi. Van binnen uit is door het raam een bijzondere foto te maken. Helaas is er een ‘dienst’ aan de gang, dus dat maken van een foto moet een volgende keer. Van hieruit is de Russisch-orthodoxe Maria Magdalenakerk wat beter te zien.
Een volgende keer moeten we een bezoek hier plannen op een dinsdag of een donderdag. Ook is van hieruit Jeruzalem goed te zien. De Dominus Flevit kapel kunnen we dus niet bezoeken, maar wel is er hier een mozaïekvloer te zien. En de graven, van sommigen is maar weinig over. Nog een blik op de Rotskoepel (de gouden koepel) en de Al-Aqsa moskee (de grijs/zwarte koepel) en we lopen weer verder naar beneden. Het kan niet missen, hier is de Hof van Getsémane. Wat staat die man daar te doen? OK, dit is de uitgang, je moet door een ander poortje naar binnen. Hier staat de – nagenoeg onleesbare – tekst uit Mattheüs 26:39. Ik geef maar even de Statenvertaling:
Mattheüs 26:39 ‘En een weinig voortgegaan zijnde, viel Hij op Zijn aangezicht, biddende en zeggende: Mijn Vader, indien het mogelijk is, laat dezen drinkbeker van Mij voorbijgaan! Doch niet, gelijk Ik wil, maar gelijk Gij [wilt].’ Tja, veel meer dan een uitvergrote postzegel is de hof van Getsémane niet. Er staat een hek(je) omheen, je mag de Hof niet in. Logisch, want dan gaan mensen olijftakken plunderen. Ai, onderzoek heeft uitgewezen dat de olijfbomen niet ouder zijn dan 900 jaar. Toch respectabel. Hier vlakbij staat de Basiliek van de Naties. De kerk uit de 4e eeuw werd verwoest tijdens de aardbeving in 747. De kruisvaarders bouwden een nieuwe kerk in 1170, maar deze raakte na 1345 in onbruik. De huidige Basiliek is door Antonio Barluzzi ontworpen en in 1924 ingezegend.

Van hieruit is de Russisch-orthodoxe Maria Magdalenakerk nog wat beter in beeld. Tja, hier lopen we over een drukke straat naar de Lions poort. En dit is hem dan. De Lions Gate is één van de zeven (open) poorten rond de Oude Stad. De muur (en de poorten) rond de Oude Stad is gebouwd door de Ottomaan Sultan Suleiman de Grote tussen 1537 – 1541. Hm, de meeste aanslagen zijn de laatste tijd gepleegd bij de Jaffa poort en de Damascus poort. Achter de Lions poort bevindt zich de Islamitische wijk van Jeruzalem. Maar ik ben niet van plan om hier uitgebreid rond te gaan hangen.
’t Is vrijdag vandaag, dat is de ‘rustdag’ van de Moslims. Hoewel, de Islam kent geen ‘rustdag’ na de schepping, want een God wordt natuurlijk nooit moe. Daar zit wel wat in, lijkt mij. In elk geval is er markt en er wordt gebarbecued. Er is hier ook een bron uit de 16e eeuw. Er komt geen drup water uit, het is zeker op. Hm, ‘Piscine de Bethesda’ zie ik op een plaquette staan. Helaas, Toine loopt door, hier valt zeker niets te zien. Is dit de ‘Ecce Homo’ boog? Nee, ’t is hem niet. Maar dit is hem wel! Deze boog overspant de Via Dolorosa en werd in het jaar 70 van onze jaartelling door de Romeinen gebouwd. Volgens de christelijke traditie toonde Pilatus hier Jezus aan het volk en sprak de woorden: ‘Ecce Homo’ (latijn: ‘Zie de mens’). De poort wordt ook wel de Ecce Homo-boog genoemd. Sowieso is het ondenkbaar dat de Romein Pilatus, prefect van Palestina, onderhandelde met het gewone volk. Tenslotte was ‘Rome’ toentertijd het machtigste rijk ter wereld.
Overigens, archeologisch onderzoek heeft uitgewezen dat het plaveisel uit de 2e eeuw van onze jaartelling dateert.
Dit soort dingen vind ik ook interessant. Het is een ‘vuilnisauto’, die zich achteruit een weg omhoog ploetert. Dat we in de Islamitische wijk zijn is ook te zien aan de minaret verderop. De meisjes op de voorgrond lopen er on-islamitisch bij, maar het kunnen natuurlijk ook gewoon toeristen zijn. Tja, dit is Israël, dit is Jeruzalem. Ik heb geen moeite met (zwaar) bewapende militairen/grenspolitie. Maar de meeste Nederlanders kunnen daar niet goed tegen.
Zij hebben een ‘pacifistische’ instelling. Tijdens WO-I waren en bleef Nederland neutraal. Zo gingen we ook WO-II in, maar daar werkte Hitler niet aan mee. OK, die jongens staan daar voor onze veiligheid. Ik maak ‘sneaky’ wat foto’s uit de heup, maar ze hebben het wel in de gaten. Ach, ze eten een broodje of roken een sigaretje. Twee van deze mannen zijn uitgerust met een 40 mm granaatwerper. Ja, dan beschik je wel over de nodige vuurkracht. Inderdaad, daar lopen we al enige tijd, we bevinden ons in de Via Dolorosa. Hier is statie IV. Voor de staties I t/m III moet u even naar mijn Israël-verslag van 2014.OK, dit is dus statie IV, hier ontmoet Jezus zijn Heilige Moeder. Momenteel is hier een Pizzeria gevestigd, maar daar maken we nu geen gebruik van.
Tja, we lopen hier door de Islamitische wijk, maar daarboven wonen Israëliërs. Dat laten ze goed zien. Wie vertelde dat nu weer? Dat de Joden bezig zijn om stukje voor stukje de Islamitische wijk op te kopen! Hier is statie V, waar Simon van Cyrene helpt om het kruis te dragen. Tja, de Via Dolorosa is zowel souvenir- als groente- en fruitmarkt. We lopen de Cotton Merchants Market op. Nou. ’t is druk, maar in 2014 was het nog veel drukker. Kijk, die jongens heb ik meer gezien. Ik neem aan – zo deden wij dat ook in Libanon – dat zij een patrouille lopen van een aantal (vier?) uren en op vooraf bepaalde locaties 15 minuten observeren. Je wordt er vreselijk ‘hangerig’ van, dat mag u van mij aannemen. Aan specerijen is hier geen gebrek. En dan bereiken we de Klaagmuur of de ‘Westwall’ zoals hij hier genoemd wordt.Er hangen op strategische locaties bordjes waarop staat dat je geacht wordt je ‘Heilige Kleding’ aan te trekken.
Heilige kleding is geen specifieke outfit, maar het betreft kleding die tot over de schouders en knieën reikt. Je gaat tenslotte niet naar het strand of naar de disco. Maar toch… die dame in het groen trekt zich daar niets van aan. Ik zie een fontein, helaas staat er geen bordje bij. Deze jongeman ‘spookt’ iets met het water uit, maar ik breng het geduld niet op om te zien wat precies. Eigenlijk moet je zo’n wit keppeltje dragen, die zijn hier te leen. Dat doet ook lang niet iedereen, dus laat ik het ook maar achterwege. Sowieso draag ik een lange broek, dat staat toch beter dan zo’n korte. Deze mannen staan duidelijk te bidden. Daarbij bewegen zij hun hoofd voor- en achterwaarts. Het is wel een tamelijk koddig gezicht. Aansluitend aan het gebed wordt er dan nog een opgevouwen stukje papier in een muurspleet geduwd. Wat zou er met deze papiertjes gebeuren? Worden ze ’s nachts stiekem door veiligheidstroepen verwijderd? Of vallen ze aan de andere kant van de muur op de grond? Is er wel een ‘andere’ kant?
Ook toeristen maken van de gelegenheid gebruik om te bidden. Deze toerist heeft zogeheten ‘tefillien’ (gebedsriemen) om zijn arm gewonden en op zijn voorhoofd bevestigd. Het gebruik staat voorgeschreven in de Statenvertaling:
Deuteronomium 11:18 ‘Legt dan deze mijn woorden in uw hart, en in uw ziel, en bindt ze tot een teken op uw hand, dat zij tot voorhoofdspanselen zijn tussen uw ogen’.
Waarom voeren Nederlandse christenen dit voorschrift niet uit? Het is toch zo duidelijk als wat? Kijk, daar staat hij te bidden. Hij is voorzien van gebedskleed mét kwastjes. Ook dit staat duidelijk in de Statenvertaling:
Deuteronomium 22:12 ‘Snoeren zult gij maken aan de vier hoeken uws opperkleeds, waarmede gij u bedekt’.
Deze gebedskleden kun je net als de keppeltjes hier lenen. Links van de schutting is het gedeelte voor de mannen en rechts voor de vrouwen. Onderscheid moet er zijn tenslotte. Wat staan deze jongens hier te smiespelen? In dat kleed zit een gebedsrol. OK, we moeten weer verder. Ik werp nog een laatste blik op de Klaagmuur. We lopen naar boven, de trap op. Van hier is de parkeerplaats te zien van de politieauto’s. Je kunt dus zo ongeveer uittellen hoeveel politieagenten er in de stad zijn. Links is de Rotskoepel te zien en rechts de El-Aqsa moskee. Er valt hier nog genoeg op te graven, dat is zeker. We lopen weer verder en bereiken het Hurva plein. Links achteraan staat de Sidna Omar-minaret en het grote gebouw is de Hurva-Synagoge (de officiële naam is: ‘Beis Yaakov’) herbouwd in 2010. Iets verder is de ‘Broad Wall’. En nog iets verder is de opgraving van de ‘Cardo’ te zien. Op deze toegangsdeur hebben ze goed hun best gedaan. Tja, waar zijn we hier precies? In elk geval lopen we van de Israëlische wijk naar de Christelijke wijk. Als ik op mijn GPS-locatie mag vertrouwen lopen we hier net in de Islamitische wijk.
Kijk, een wachtpost, hoge hekken, het kan niet op. Dit is beslist een Joodse enclave. Ai, statie IX, die hadden we nog niet gehad. Hier valt Jezus voor de derde maal. Pelgrims zie je vaak met zo’n kruis sjouwen, dat maakt het wat ‘echter’. Dit is de Coptic Orthodox Patriarchate. Als je even wacht zijn de toeristen doorgelopen en ziet het er meteen veel stemmiger uit. Dit koepeltje is het dak van de Helenakapel. En dit moet wel de St. Helen Coptic kerk zijn. Het is er hartstikke donker, dus de foto is een tikje bewogen. Dit is het plein voor de Heilig Grafkerk. De Heilig Grafkerk is gebouwd op de plaats waar Jezus zou zijn gekruisigd, begraven en opgestaan. De eerste basiliek werd gebouwd door de Romeinse keizer Constantijn tussen 326 en 335 op instigatie van zijn moeder Helena. Na de verwoesting door sultan Hakim in 1009 is de kerk in 1040 herbouwd door de Byzantijnse keizer Constantijn Monomachus. Tussen 1114 en 1170 werd de kerk uitgebreid door de kruisvaarders. Na een brand in 1808 (1880?) en een aardbeving in 1927 is de kerk gerenoveerd. Tja, de Heilig Grafkerk ‘toont’ niet zo. De koepel is van hieruit niet te zien. Nou, we gaan in de kerk kijken. Daar blijkt het redelijk druk. Ik heb geen idee wat dit voor een monument is. Kan iemand mij helpen? Helaas, de foto die ik dit keer van de grafkapel maakte is mislukt (bewogen). Daarom maar een foto van onze reis in 2014. Het was toen véél drukker!
Centraal in de Heilig Grafkerk staat deze marmeren grafkapel in Turkse rococostijl uit 1810. Een bekende schilder noemde dit ‘een afzichtelijke kiosk’. Het gevaarte heeft inderdaad wel iets weg van een kiosk. Tja, ook dit keer staat er een hele rij mensen geduldig te wachten tot zij aan de beurt zijn om de eigenlijke grafkamer te bezoeken.
Daar aangekomen raken zij de marmeren plaat aan (en bidden daar geruime tijd) waaronder het graf van Jezus wordt verondersteld. Helaas, daar kan ik niet op wachten, tenslotte is dit een groepsreis. Als je de staties en de Heilig Grafkerk goed wilt bekijken (en fotograferen), boek dan een individuele reis en trek er zeker een dag voor uit. Dit is de ‘Steen der Zalving’, een plaat roodachtig kalksteen waarvan wordt verondersteld dat hierop het lichaam van Jezus werd gebalsemd vóór de graflegging. Dit is tevens de 13e statie. Mensen breken spontaan in huilen uit. Ben ik hier getuige van het zogeheten ‘Jeruzalem-syndroom’? Overigens, de huidige Steen der Zalving dateert uit 1810! Zouden die pelgrims dat weten?
Dit is Golgotha oftewel de plaats waar Jezus gekruisigd werd. Toentertijd bevond de heuvel van Golgotha zich buiten de stadsmuur. Keizer Hadrianus liet in de 2e eeuw het terrein egaliseren en bouwde daar een Venustempel. In 325 liet de bisschop van Jeruzalem opgravingen doen en een jaar later liet keizer Constantijn de basiliek bouwen (nadat hij de Venustempel had afgebroken). Verder is deze kerk een allegaartje van kapellen, altaren, grotten en trappen. We hebben het wel gezien, voorzover mogelijk met de drukte. Overigens, de staties 10 t/m 14 bevinden zich ín de Heilig Grafkerk. Toine gaat weer verder. Hier vlakbij staat de Mosque of Omar, maar ja, alleen moslims hebben hier toegang. Een spandoek, dat zal hier wel voor de Christenen zijn opgehangen. ‘La ilaha illa Allah’ betekent zo ongeveer: ‘er is geen God dan Allah’. Tja, Allah is een Arabisch woord en het betekent ‘God’. Zo zijn we dus weer terug bij af. Als u bekend bent in Jeruzalem zult u het straatbeeld meteen herkennen, we zijn hier vlakbij de Jaffa poort. En hier zijn we er echt. OK, veel aanslagen zijn gepleegd bij de Jaffa poort. Ik speur rond, maar het ziet er veilig uit. In de Jaffa poort speelt een jonge vrouw op een harp. Dat zal ze wel niet doen als er een dreiging is. En dit is de poort helemaal. We wachten voor de oude stadsmuur op de rest van de groep, sommigen wilden namelijk ‘winkelen’. Om half vier stappen we in de bus en die brengt ons naar de Rabbis for Human Rights
( http://rhr.org.il/eng/about/). We worden welkom geheten door Rabbi Arik Asscherman zelf. Nou, ’t schijnt nogal een bekend persoon te zijn, vandaar dat ik zijn volledige naam kan vermelden. Eerst maar het ‘Mission Statement’.
Opgericht in 1988, Rabbis for Human Rights is de enige rabbijnse stem in Israël dat expliciet is gewijd aan de mensenrechten. Rabbis for Human Rights vertegenwoordigd meer dan 100 Israëlische rabbijnen en rabbijnse studenten uit verschillende stromingen van het Jodendom. We ontlenen onze autoriteit aan onze Joodse traditie en de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Onze missie is om het Israëlische publiek te informeren over schendingen van de mensenrechten, en om druk uit te oefenen op de staatsinstellingen om deze onrechtvaardigheden terug te draaien. In een tijd waarin het nationalistische en isolationistische begrip van de joodse traditie frequent en luid te horen is, geven Rabbis for Human Rights uiting aan de traditionele Joodse verantwoordelijkheid voor de veiligheid en het welzijn van de vreemdeling, de afwijkende en de zwakke, de bekeerling, de weduwe en de wees.
Rabbi Arik Asscherman is geboren in de VS. Hij is al vaak voor de rechter geweest en is een onvermoeibaar strijder voor de Palestijnse zaak, maar zoals hij stelt, hij komt op voor een ieder zijn ‘mensenrechten’. Trouwens, momenteel ‘loopt’ er nog een rechtszaak tegen hem.
☆
Bijdrage groepslid …
☆
Om vijf uur stappen we weer in de bus en rijden terug naar Bethlehem. Als we door de ‘muur’ zijn, gaat het mis. Onze chauffeur heeft de linkerbaan genomen, overig verkeer is er niet. Rechts lopen een aantal Israëlische militairen en verderop staan Palestijnse jongeren. Ze gooien met stenen.
Volgens de Israëlische militairen kunnen we rustig doorrijden. Dit stenen gooien gebeurt elke vrijdagavond. Achter ons komt er nog een bus aanrijden. In elk geval zijn er vele jongeren bij betrokken. Zonder problemen ‘doorschrijden’ we de stenengooiers en bereiken we de parkeerplaats van ‘Bonjour’. Laila wacht al op ons en zij wil eerst haar moestuin laten zien. Daar heeft ze het gister over gehad. Nou, hier is het. Er staan een aantal fruitbomen, er zijn groentebedden en in een stal huizen een viertal schapen. Maar eerst gaat Orchideetje met Martina op de foto. Daarna maak ik drie foto’s van bloesem. De duisternis valt al snel in, verder fotograferen kan niet. Op naar ‘huis’ waar de warme maaltijd al snel op tafel staat. Zo te horen is het een typisch Palestijns gerecht. ’t Smaakt sowieso prima. We sluiten af met thee en daarna lees ik nog wat op mijn iPad. Om negen uur liggen we erin.