Lieve lezer(essen)s van mijn wandelavonturen,

Geen wandelavontuur? Nee, dat is het slechte nieuws.
Nu het goede nieuws: hier volgt een reisverslag van ons bezoek aan Den Haag.

Reisverslag Den Haag
Zaterdag 1 september t/m zondag 2 september 2018

Zaterdag 1 september 2018
Den Haag, Le Marie Marché, Gevangenpoort, Embassy Festival
De aanleiding om naar Den Haag te gaan is de verjaardag van een oude vriend. Maar… we ontdekten dat op zaterdag 1 september én zondag 2 september van alles te doen is in Den Haag. We maken er dus een weekend van!
Na het ontbijt vertrekken we. Met de auto dit keer, met OV is geen optie.

De rondleiding in de Gevangenpoort start om 12.45 uur, maar ik wil eerst even langs de Zwerfkei (https://www.zwerfkei.nl). De gesp van mijn Deuter dagrugzak is gebroken en idem van mijn Ortlieb weekendtas. Gelukkig kunnen ze mij bij de Zwerfkei aan nieuwe gespen helpen. Ok, de Zwerfkei is niet goedkoop, maar service verlenen ze wel.
We drinken er nog een (gratis) bak koffie en lopen nog een rondje. Nee, verder hebben we niets nodig, zien we.
Sowieso is het tamelijk druk op de weg, waar moet iedereen toch naartoe?
Ik had de parkeergarage Centrum Plein in Sygic gezet (op mijn iPhone), maar we zien de parkeergarage Museumplein en daar parkeren we.
Kijk, we staan pal voor de Hofvijver met zicht op het ‘Torentje’. Brandt er licht? Zo te zien niet, dus Nederland is veilig. Ok, gisteren zijn er twee Amerikanen neergestoken door een 19-jarige Afghaan. Hij voelde zich beledigd door de cartoonwedstrijd van Geert Wilders. Tja, voor Geert moet je in Den Haag zijn en niet in de hoofdstad Amsterdam. Het is even een weet. En niet op vrijdagmiddag, dan is iedereen al op huis aan. Slecht voorbereid, dus naar alle waarschijnlijkheid betreft de dader een verwarde éénling.
Onderweg naar de Gevangenpoort lopen we over de ‘Marché’. Tja, er is van alles en nog wat te koop, maar wij zijn aan het opruimen. Verder is er van alles en nog wat te eten en te drinken, maar dat durf ik niet aan. Gezellig druk is het wel en we hebben er prachtig nazomerweer bij.Daar is de Gevangenpoort, ik ben hier nog niet eerder geweest.Orchideetje mag met haar Museumjaarkaart gratis naar binnen, ik moet een tientje aftikken. We zijn nog iets te vroeg voor de rondleiding en kunnen vast een gedeelte van de Gevangenpoort bekijken.
Tja, de procesvoering ging er toentertijd wel even anders aan toe.Gevangenisstraf werd niet opgelegd. Het ging erom dat de eer van het slachtoffer werd gewroken. Op het schavot ermee. De veroordeelde mocht niet worden aangeraakt, maar paardenvijgen en paardepis lag voor het oprapen. Rotte eieren en zo meer. Tomaten waren er nog niet, deze kwamen in Europa pas medio 19e eeuw op de markt. Ernstiger vergrijpen werden bestraft door geseling, brandmerken en amputaties. En nog ernstiger vergrijpen werden bestraft door onthoofding, radbraken of vierendeling. Dan kon je nog beter verbannen worden, hoewel dit op termijn dodelijk kon uitpakken.In de Raadkamer konden de rechters zich terugtrekken om in beraad te gaan.Mooi, de rondleiding gaat van start. Smalle trappen en nauwe gangen, opstapjes en afstapjes.
In dit ‘hok’ (gajool geheten) werden de verdachten opgesloten in afwachting van hun strafzaak. Dat kon enkele maanden duren en al die tijd zat je dag en nacht met misschien wel vijftien man tegelijk in deze stikdonkere cel. Luchten was er niet bij, dus het moet er behoorlijk gestonken hebben. Er lag wat stro op de vloer, daar houden de ratten en muizen ook van. Dagelijks werd er een puts water uit de hofvijver en – beschimmeld – brood geserveerd. Hier gold het recht van de sterkste en niet iedere verdachte verliet deze cel levend. Overigens, het water in de Hofvijver is momenteel schoon, er zwemmen visjes in. Maar toentertijd kwam het toilet (sekreet geheten) uit op de Hofvijver. Als je pech had kon je dysenterie oplopen. Deze foto heb ik gemaakt met 1.6 seconde uit de hand, want flitsen is niet toegestaan, vandaar een ietwat wazige foto.De rijken hadden het beter. Zij werden opgesloten in de Ridderkamer en konden – tegen betaling – maaltijden en wijn bestellen. In deze Ridderkamer is ook Cornelis de Witt in 1672 opgesloten. Zoals ongetwijfeld bekend is hij samen met zijn broer Johan de Witt op 20 augustus 1672 uit de Gevangenpoort gesleurd en vermoord waarna hun lichamen werden verminkt.Kijk, dit zijn ze.We lopen door naar de Gijzelzolder. Als de magistraten een appeltje met iemand te schillen hadden, werd die persoon hier gegijzeld. Met twee of drie man tegelijk sliepen zij in de ‘bedstedes’ op de achtergrond. Goed te eten en te drinken kregen de gijzelaars wel, want aan een dode gijzelaar heb je niets. Om de tijd te doden krasten de gijzelaars tekeningen in de houten wand.Er hangt hier wat gereedschap, het lijkt mij afkomstig uit de keuken, want het is wat onhandig om hier lijfstraffen mee uit te voeren.Kijk, deze werktuigen zijn hier beter voor geschikt.Dit houten gevaarte staat hier niet op de gebruikelijke locatie. Het ‘ding’ werd gebruikt om in het openbaar – op het marktplein – een veroordeelde te ‘radbraken’. De beul sloeg achtereenvolgens met een zware ijzeren staaf in acht slagen de onderarmen, de bovenarmen, de onderbenen en de bovenbenen aan splinters. Als laatste werd met een zware hamer – een ‘moker’ – de borstkas ter hoogte van het hart kapotgeslagen.
Het lijk werd in het water geworpen of – voor de vogels – vastgespijkerd aan de stadsmuur. Deze straf was bijzonder pijnlijk en oneervol. Mogelijk is de moordenaar van Willem van Oranje – Balthazar Gerards – op deze wijze in 1584 terechtgesteld.
Vierendelen – ook al zo’n buitengewoon wrede straf – is volgens onze gids mogelijk nooit uitgevoerd.Rechts zijn brandijzers te zien. Deze werden in een oventje – op de achtergrond te zien – roodgloeiend gemaakt, waarna de veroordeelde een brandmerk kreeg op voorhoofd, bovenarm of schouder. Je was dus ‘gebrandmerkt’. Op de achtergrond – niet zichtbaar – liggen houten blokken. Een veroordeelde kon dus ‘een blok aan zijn been krijgen’.
Een voorloper van de ‘elektronische enkelband’ dus.We lopen weer helemaal naar beneden, naar de ‘pijnkelder’.
Een verdachte kon uitsluitend veroordeeld worden na een bekentenis. Een ‘scherp’ verhoor was toegestaan, dat betekende ‘martelen’. Eerst liet de beul zien wat hij allemaal in petto had en wanneer de verdachte niet spontaan bekende ging de beul ‘los’.
Om te beginnen werd de verdachte op de pijnbank vastgebonden, waarna een geseling volgde. Als dat niet tot een bekentenis leidde, werd de verdachte – met gebonden handen – aan zijn bovenarmen opgetakeld. De verdachte werd dan heen en weer gezwaaid tot de armen uit de kom schoten. Dat dit zeer pijnlijk is, moge bekend zijn. Tja, dan kon de beul wat ijzers in het oventje verhitten om daarmee de veroordeelde ‘het vuur aan de schenen te leggen’. Als laatste konden de voeten worden vastgezet onder de houten stellage – midden achter te zien – de schouders vastgebonden, waarna de ruggengraat langzaam werd uitgerekt.
Volgens de gids is het niet bekend waar de kettingen op de achtergrond voor dienden. Mogelijk werden zij gebruikt bij het vervoer van verdachten. De grote steen op de voorgrond ligt hier al 120 jaar, maar waar het ding voor gediend heeft, is onbekend.De rondleiding is ten einde, maar wij kijken nog even naar de guillotine.
De guillotine is vernoemd naar de Franse arts J.I. Guillotin, die in 1789 – het jaar van de bestorming van de Bastille – dit instrument voorstelde, omdat onthoofden hier humaner mee gaat.
In Amsterdam is de guillotine gebruikt op 15 juni 1812 om een drietal executies uit te voeren. Maar ook in Den Haag op 1 mei 1813 om de 19-jarige Andriana Bouwman wegens brandstichting te onthoofden. Tot 1854 is de guillotine gebruikt, daarna ging men over tot ophanging.Tja, onder invloed van de verlichting in de 18e eeuw komt er aandacht voor humaniteit in het strafrecht. In 1811 wordt elke vorm van marteling afgeschaft en in 1870 de doodstraf (met uitzondering van militair strafrecht en oorlogsrecht). Pas bij de wijziging van de grondwet in 1983 is de doodstraf volledig afgeschaft. Overigens, in 1945/1946 zijn in Nederland 39 hoog- en landverraders – onder wie Anton Mussert – gefusilleerd.
In toenmalig Nederlands-Indië zijn een groot aantal Japanse oorlogsmisdadigers geëxecuteerd (zie https://www.noorlandjuristen.nl/Strafrecht/Doodstraf/index.htm).
Nou, inmiddels hebben we trek gekregen en om die te stillen vervoegen we ons bij restaurant ‘Instock’. Iedereen zit op het terras, maar wij gaan binnen zitten.We bestellen een tosti, die ziet er goed uit en smaakt ook prima.We hebben nog wat tijd over voordat het verjaardagsfeest losbarst. Kijk, dit is het standbeeld van Willem II (1792 – 1849). Hij kon zijn roem vestigen tijdens een aantal veldslagen of heeft hij deze van een afstandje bekeken?Achter de poort bevindt zich het Binnenhof. Hebben deze betonblokken en palen hier altijd al gestaan? Of pas sinds kort? Het zal onze bewindslieden wel een veilig gevoel geven.Dit is het Binnenhof met op de achtergrond de Ridderzaal.Hier de Ridderzaal in close-up.En hier de Binnenhof-fontein uit 1885. Het beeld bovenop stelt Willem II voor.Ook hier vindt men het nodig om hangsloten aan de brug te bevestigen. Gezien het geringe aantal neem ik aan dat de gemeente er regelmatig een slijptol tegenaan houdt.We lopen weer terug en iets voorbij De Gevangenpoort staat het standbeeld van Johan de Witt.We lopen weer over de Marché. ’t Is een stuk drukker dan vanmorgen.Iets verder is het ‘Embassy Festival’ aan de gang. Tja, Den Haag heeft alles uit de kast gehaald om ons zo goed mogelijk te vermaken. En bovendien met prachtig nazomerweer!
Hoeveel ambassades presenteren zich er hier? Meer dan vijftig als ik goed tel.We rekenen de parkeergarage af (€13,30 niet gering). De slagboom gaat automatisch omhoog, ons kenteken is gescand. Verkopen ze deze informatie?
We moeten dwars door de stad en het is druk. Aan trams ben ik niet gewend, maar even na halfvier bereiken we onze B&B. Tja, we zochten een adres zo dicht mogelijk bij de feestlocatie en zoveel was er niet. Eén B&B bleek er al een aantal jaren mee gestopt te zijn, maar stond nog steeds op internet.
Ok, op naar B&B Sea etcetera (http://www.seaetcetera.nl/contact.htm).
Hm, we hebben een eigen achteringang, de B&B is gehuisvest in een verbouwde garage. Een minimaal ‘tuintje’ is er.We maken kennis met Laura, spreken het ontbijttijdstip af, zetten onze weekendtassen neer en wandelen in twintig minuten naar de feestlocatie.
Tja, daar schrijf ik verder niet over, maar gezellig was het, prima eten en drinken en tegen donker worden lopen we terug naar onze B&B. Douchen, nog even TV kijken, WiFi werkt pas na een aantal foutmeldingen en tijdig te bed. We hebben er een enerverende dag op zitten.