Donderdag 30 mei
Peja – Prestina
We staan om kwart voor zeven op en pakken weer in. Om kwart over zeven ontbijt, het is plate service, maar best wel goed.Even over negen vertrekken we. Het landschap is hier veel vlakker dan wat we gewend zijn.Om halftien tankt Mika de bus vol en gaan we weer. Om 10.20 uur stoppen we voor een versnapering en een bezoek aan het kleinste kamertje.Ik begrijp dat we het klooster van Gracanica niet bezoeken, zodat we straks meer tijd hebben voor een bezoek aan Prestina. Ook hier een vlak landschap.Om kwart over elf bereiken we het ‘Merelveld’. Tja, dat is hier wel een ‘dingetje’.
Tot voor kort had ik nog nooit van het Merelveld gehoord, maar dit is net als de meer bekende veldslagen een keerpunt geweest voor de Islam. Ik laat de mij bekende veldslagen hier volgen.
– Tijdens de Slag bij Poitiers in oktober 732 versloeg de Frankische hofmeier Karel Martel een Moors leger onder emir Abdul Rahman. De uitkomst van deze veldslag bracht de noordwaartse expansie van de islam uit Spanje tot staan en wordt traditioneel geassocieerd met het begin van de reconquista.
– Ferdinand II van Aragon en Isabella I van Castilië legden de nadruk op de Reconquista en slaagden erin om het laatste islamitische bolwerk, het koninkrijk Granada, te veroveren in 1492. Deze overwinning wordt gezien als een keerpunt in de geschiedenis van Spanje.
– In het jaar 1683 stonden de Ottomanen voor de laatste keer voor de poorten van Wenen. Hoewel het beleg in eerste instantie succesvol verliep voor de Ottomanen werden zij uiteindelijk verdreven door de Heilige Liga onder leiding van de Poolse koning Jan Sobieski. Het verlies van de Slag om Wenen kostte de Ottomanen uiteindelijk Hongarije en zette een lange periode van verval in.
Nu de geschiedenis van het Merelveld.
Op 28 juni 1389 werd het christelijke leger onder leiding van de Servische prins Lazar Hrebeljanović bij het Merelveld van Kosovo verslagen. De slag is ook wel bekend als de Slag bij Kosovo Polje.
In de 14e eeuw veroverden de Ottomanen steeds meer gebieden in Europa. Onder leiding van sultan Murat I werd in 1371 aan de rivier de Marica in Bulgarije bijvoorbeeld een groot leger bestaande uit Hongaren, Serviërs en Bulgaren verslagen. Twee jaar later nam de Ottomaanse sultan ook de Bulgaarse hoofdstad Sofia in.
De Servische prins Lazar Hrebeljanović wilde iets doen tegen de oprukkende Turken en sloot een coalitie met de christenen uit omliggende landen. Een groot leger van Serviërs, Albanezen, Bosniërs, Hongaren en Moldaviërs ging op 28 juni 1389 de strijd aan met de Turken bij het Merelveld in Kosovo. Deze Slag op het Merelveld werd gewonnen door het leger van Murat I. Beide partijen leden wel grote verliezen.
Murat I stierf tijdens de slag. Niet op het slagveld, maar in zijn tent. Volgens de overlevering lukte het de Servische prins Miloš Obilić bij de sultan te komen, door te doen alsof hij over wilde lopen. Eenmaal in de nabijheid van Murat doodde hij hem met een dolksteek.
Ook prins Lazar Hrebeljanović kwam tijdens de slag om het leven.
Sultan Murat I werd opgevolgd door zijn zoon Bayezid I. Hij maakte van Servië een soort vazalstaat van de Ottomanen door de minderjarige zoon van de koning van Servië, Stefan Lazarević, tot nieuwe koning te benoemen. Vanwege de zware verliezen die bij de Slag op het Merelveld waren geleden zagen de Ottomanen wel af van een verdere opmars in Europa.
De Slag op het Merelveld wordt in Servië nog altijd herdacht. Hoewel ze de slag verloren is men er trots op dat de Serviërs de Turkse opmars naar West-Europa stuitten. De Turken hadden grote verliezen geleden en trokken niet verder Europa in. Prins Miloš Obilić – volgens de overlevering de moordenaar van sultan Murat I – wordt in diverse Servische volksliederen bezongen als held.
In 1953 is er op Kosovo Polje (Gazimestan), vijf kilometer buiten Kosovo’s hoofdstad Pristina, een monument neergezet. Heb ik het goed dat de toren 25 meter hoog is? In elk geval is het prachtig weer, goed voor het uitzicht.Kijk, hier is de ingang, er is geen lift. Dat wordt afzien.Het uitzicht is fenomenaal. Dat hier 16 dagen aaneen gevochten is en twee legers elkaar afslachten, het is niet te bevatten.De plaquette is fraai, maar voor mij onleesbaar.Daar ligt Prestina, maar we gaan eerst naar ons lunchadres. Dat is nog een kwartiertje rijden en we zijn er om 12.15 uur.Is het hier?Inderdaad, het is het Ethno House.Het menu, gelukkig met plaatjes. Maar wat staat er véél op! Ik bedoel, we gaan lunchen, dat is alles.Voor mij Cevapi, worstjes met friet.Voor Orchideetje Trout met rijst.Cola en Fanta erbij (voor de dorst). In totaal zijn we €18,20 kwijt. Sowieso prima gegeten, thuis maar op dieet.
Tjonge, bloemen en nog eens bloemen.Om 13.30 uur rijden we weer.
Het is druk onderweg en in de file sukkelen we naar ons hotel in Prestina.
Dat bereiken we om 14.15 uur. Hotel Begolli bevindt zich achter de elektrische leidingen. Het lijkt hier Jordanië wel of Egypte.Het nummer van de kamer – pardon suite – is mij ontschoten. Sowieso op de 5e etage, er is wél een lift. Tjonge, dit is luxe! Maar een waterkoker is er niet, wél een koelkastje.De rest van de middag is ter vrije besteding. Om te beginnen gaan we voor het Nationaal Museum van Kosovo. We vragen de hotel uitbater hoe we moeten lopen, nou, ver is het niet. Buiten vergaap ik mij aan deze warboel.We moesten door de bazaar lopen.Langs de moskee.En daar is het. Oeps, het museum is wegens renovatie gesloten. Nou, dat is ook wat!Op het balkon worden foto’s geschoten van een bruidspaar.Aan het Adem Jashari Plein staat een enorme 25 meter hoge obelisk. Dit monument is in 1961 gebouwd ter herdenking aan de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog. De drie zuilen van de obelisk symboliseren de drie nationaliteiten die destijds in Kosovo woonden: Albanezen, Serviërs en Montenegrijnen.Er staat hier nog een monument, dit ensemble van 8 bronzen figuren stellen verzetshelden voor. Hm, donkere wolken pakken zich samen, maar het blijft bij enkele druppels.Deze dappere strijder staat hier sinds 2001 en herinnert aan de vrijmaking van Kosovo. Het is de Albanese volksheld Skanderbeg.Hier staat een standbeeld van Moeder Teresa.Zij werd in augustus 1910 geboren in Skopje, de huidige hoofdstad van Macedonië. Destijds maakte de stad nog onderdeel uit van het Ottomaanse Rijk. Ze werd geboren als Agnes Gonxha Bojaxhiu. Later zou ze de naam Teresa aannemen.
De Macedonische trok zich het lot van de zieken, stervenden en hongerigen sterk aan. Met de door haar gestichte orde van de Missionarissen van Naastenliefde zette ze zich vanaf haar negentiende in voor de zieken en armen in de Indiase stad Calcutta.
Moeder Teresa werd met haar liefdadigheidswerk wereldberoemd.
Toch was er ook kritiek op het werk dat de orde van de katholieke zuster in Calcutta verrichtte. Volgens sommigen werd armoede door de orde verheerlijkt.
Moeder Teresa beschouwde het menselijk lijden als het hoogst bereikbare. Wie lijdt, zo meende de heilige, komt namelijk dichterbij Christus. Dit resulteerde er onder meer in dat in haar ziekenhuis in Calcutta niet aan professionele pijnbestrijding werd gedaan.
Ook werden injectienaalden niet gesteriliseerd. Een beruchte uitspraak van de non is:
‘Ik denk dat de wereld veel geholpen wordt door het lijden van de armen’.
Critici wezen er geregeld op dat er hierdoor onnodig veel werd geleden. In haar opvangcentrum zou het ook zeer slecht gesteld zijn met de hygiëne.
Het feit dat Moeder Teresa fel tegen echtscheiding, abortus en het gebruik van anticonceptiemiddelen was, werd haar vooral door progressieve gelovigen niet in dank afgenomen. Toen ze in 1979 de Nobelprijs voor de Vrede ontving omschreef ze abortus zelfs als de ‘ergste verstoorder van de wereldvrede’.
Dat Moeder Teresa in 1980 geld aannam van de Haïtiaanse dictator Baby Doc Duvalier – een bewering van de Britse onderzoeksjournalist Christopher Hitchens – kwam haar ook op veel kritiek te staan. Onder het bewind van deze dictator kwamen meer dan 30.000 mensen om het leven. Negen jaar later legde Moeder Teresa bloemen op het graf van Enver Hoxha en liet ze zich positief uit over deze Albanese dictator. Ook dat zette bij velen kwaad bloed.
Ondanks deze kritiek werd Moeder Teresa wereldwijd zeer gewaardeerd.
Velen beschouwden haar als hét toonbeeld van barmhartigheid en ook de Indiase overheid, die normaal weinig op had met missiewerk, behandelde haar met groot respect.
Tot op zeer hoge leeftijd bleef de non zich inzetten voor de zieken en armen in de achterbuurten van Calcutta.
Paus Johannes Paulus II was zeer gesteld op de non en zette al snel na haar overlijden in 1997 het proces zaligverklaring in gang. En in september 2016 werd ze heilig verklaard, waardoor Moeder Teresa nu officieel in de hele wereldkerk mag worden vereerd.
Iets verder staat een plaquette voor degenen die in dienst van KFOR hun leven gaven.Dit is de kathedraal die aan Moeder Teresa is gewijd.Voor de kathedraal staat een standbeeld van Ibrahim Rugova, 1944 – 2006. Hij was een Kosovaars-Albanees schrijver en politicus. Ook president van Kosovo en de leider van zijn in die regio leidende politieke partij, de Democratische Liga van Kosovo (LDK).
Hm, maar waarom staat dat standbeeld hier?We gaan een kijkje binnen nemen.Mooi, goed om gezien te hebben, maar niet direct een omweg waard.
We zijn toe aan een espresso, dat kan iets terug.Eén van de gebouwen in de stad staat genoteerd op de negende plek in het lijstje ‘top 10 lelijkste gebouwen ter wereld’. Het gaat om de Nationale Bibliotheek, geopend in 1982.Een monument. Het is een herdenkingsmonument gemaakt van 20.000 militaire medailles. De kunstenaar verwijst hiermee naar het aantal vrouwen dat tijdens de Kosovaarse oorlog in de jaren negentig verkracht is. Het monument staat symbool voor erkenning voor deze oorlogsslachtoffers. Erg bijzonder, het lijkt net alsof een gezicht in een bronzen mal is gedrukt.Het Newborn Monument in Pristina symboliseert de afscheiding van Kosovo van Servië in 2008. Ik had zo gauw niet in de gaten dat dit iets bijzonders is. Daarom staat het er maar half op.Achter het Newborn monument staat het Paleis van Jeugd en Sport.Er staat hier een plaquette en een borstbeeld van Madeleine Albright.
Zij werd geboren als Marie Jana Korbelová (Praag, 15 mei 1937 – Washington, 23 maart 2022) en ze was een Amerikaans politica en diplomate van de Democratische Partij.
Ze was van Joods-Tsjechische afkomst. Haar vader was onder meer ambassadeur in Belgrado.Nog een standbeeld, dit monument herdenkt Zahir Pajaziti, een commandant van de Kosovo Liberation Army (UÇK/KLA) die werd gedood in 1997 in een gevecht in Vushtrri met het Joegoslavische Leger.Bij dit beeld staat geen informatief bordje, maar het doet mij denken aan ‘De Denker’ van Auguste Rodin.We staan hier op de Bulevardi Nënë Tereza. Het heeft zojuist geregend (voor het stof), maar we zaten net binnen voor een espresso.IJs hebben ze hier ook.Kijk, nog een standbeeld van Ibrahim Rugova.Dit is de moskee Sultan Muratit, ook wel de Bazaar Moskee genoemd. Het was de eerste moskee die in de stad gebouwd werd nadat de Ottomanen de stad veroverden in 1389 en was een symbool van de overwinning. De moskee wordt beschouwd als het oudste nog bestaande gebouw van Pristina. De moskee zit potdicht, best een beetje jammer.Naast het Kosovo Museum staat de Jashar Pasja Moskee. Deze moskee is in 1834 door de burgemeester van Skopje, Jashar Mehmed Pasja gebouwd. Volgens historische documenten stond hier overigens in de 15e eeuw al een moskee, dus wellicht is deze in de 19e eeuw heropgebouwd in de huidige stijl. Ook deze moskee zit op slot.Verderop staat de Keizersmoskee die in 1461 door Sultan Mehmed II, beter bekend als Mehmed de Veroveraar, is gebouwd. Vanwege zijn historische en architectonische waarde wordt de moskee beschouwd als één van de belangrijkste islamitische monumenten van de Balkan. Helaas, op slot.Via de bazaar lopen we richting hotel. Wat zouden de sigaretten hier kosten? Nou ja, ik rook toch niet.Op onze kamer genieten we van de ‘lunch’ bestaande uit wijn, brood, jam, honing en thee. Prima zo.
Nog de GPS-track.