Lieve lezer(essen)s van mijn wandelavonturen,

Geen wandelavontuur? Nee, dat is het slechte nieuws.
Nu het goede nieuws: hier volgt een reisverslag van ons bezoek aan (onder andere) het Atlantikwall Museum in Noordwijk.

Reisverslag Noordwijk
Zaterdag 9 juni t/m zondag 10 juni 2018

Zaterdag 9 juni 2018
Noordwijk
De aanleiding om naar Noordwijk te gaan is familiebezoek op zondag 10 juni.
Maar… we ontdekten dat er op zaterdag 9 juni veel te doen is in Noordwijk.
’t Is ‘Bunkerdag’ oftewel het Atlantikwall Museum mét het gangenstelsel is te bezichtigen. Overigens, vandaag zijn langs de hele Nederlandse kust bunkers te bezichtigen, die normaal afgesloten zijn. Maar… er is vandaag in Noordwijk nog véél meer te doen!
Tegen tienen stappen we in de auto. ’t Is druk op de weg met veel vrachtverkeer.
De TomTom gebruik ik niet, ik navigeer met Sygic op mijn iPhone. Dat werkt prima en na zo’n anderhalf uur zijn we vlakbij het Atlantikwall Museum. De parkeerstroken staan bijna vol, maar er is nog een plekje. Ik mik €6,- in de parkeerautomaat, dat is genoeg voor twee uur parkeren. ’t Is een paar honderd meter lopen naar de ingang. Ai, er staat een rij, dat had ik niet verwacht. Er staat een ‘verkeersregelaar’ en elke keer dat een x-aantal mensen het Atlantikwall Museum verlaat, mag er weer een x-aantal in. Tja, de ruimte binnen is natuurlijk beperkt.Na een halfuurtje wachten zijn we bijna aan de beurt.Er staan hier twee informatieve panelen.Eerst voor mijn jonge (schoolgaande) lezer(essen)s enige algemene informatie over de Atlantikwall, gekopieerd van de site van het Museum (http://atlantikwall.nl).
Al in 1940 begonnen de Duitsers met de bouw van kustbatterijen langs de Westeuropese kust. Van een Atlantikwall, of Neue Westwall zoals de linie eerst werd genoemd, was toen nog geen sprake. De batterijen waren vooral bedoeld om de toegang tot belangrijke havens te verdedigen. In Nederland waren dat IJmuiden, Rotterdam en Vlissingen. Omstreeks die tijd dachten de Duitsers dat de kustverdediging ook nog een belangrijke rol kon spelen bij een mogelijke invasie van Engeland. De kustbatterijen zouden dan namelijk de Duitse invasievloot kunnen beschermen. Maar de invasie gaat uiteindelijk niet door omdat Duitsland de luchtoorlog boven Engeland verliest.
Vanaf 1941 plaatste de Duitse landmacht open artilleriestellingen tussen deze kustbatterijen, waardoor het idee van een ononderbroken linie al enigszins ontstond.
Nadat de aanval op de Sovjet-Unie van 22 juni 1941 eind 1941 vlak voor Moskou blijft steken, zag Hitler zich geconfronteerd met een mogelijke tweefrontenoorlog. Aan de ene kant dreigde een Engelse invasie en aan het Oostfront een Russische tegenaanval.
Voor beide fronten had hij niet genoeg mensen en materieel.
Op 14 december 1941 besloot Hitler daarom tot de bouw van de ‘Neue Westwall’. Daarmee wilde hij de bestaande verdedigingswerken uitbreiden tot een gesloten verdedigingslinie die liep van de Noordelijke IJszee tot de Golf van Biskaje. Door de West-Europese kust met een kustverdedigingslinie af te grendelen, zo was Hitlers idee, kon hij de soldaten vrijmaken die hij zo hard nodig had aan het Russische front.
De bouw van de Atlantikwall schoot niet erg op en Hitler vond bovendien dat open stellingen te kwetsbaar waren voor luchtaanvallen, en beter in bomvrije bunkers met een muurdikte van minimaal twee meter gewapend beton konden worden ondergebracht.
Dit werd Ständiger Ausbau (St) genoemd.
Op 25 augustus 1942 komt vervolgens het bevel van generaal-veldmaarschalk Gerd Von Rundstedt, destijds opperbevelhebber van alle Duitse troepen aan het Westelijk front, om de West-Europese kust tot een onneembare vesting te maken. Dit bevel nummer 14 betekent eigenlijk de geboorte van de Atlantikwall.
Op 1 mei 1943 zouden er 15.000 zware bunkers gebouwd moeten zijn aan de Nederlandse, Belgische en Franse kust. Maar door gebrek aan arbeidskrachten, bouwmaterialen en brandstof waren er op de einddatum slechts 6000 bunkers opgeleverd. Daarvan stonden er 510 in Nederland, in plaats van de geplande 2000.
Daarom benoemde Hitler in 1943 veldmaarschalk Erwin Rommel tot inspecteur van de Atlantikwall. Hij vond dat de aanvallers bij een invasie al op zee vernietigd moesten worden en dat in het uiterste geval het beslissende gevecht op het strand zou plaatsvinden.
Begin 1944 liet Rommel daarom allerlei versperringen in de vloedlijn plaatsen en grote aantallen schuin ingegraven palen, verbonden met staaldraden en voorzien van mijnen, de zogenaamde Rommel-asperges. Daarnaast versterkte hij de verdediging aan de landzijde door laaggelegen gebieden onder water te zetten en mijnenvelden, aarden wallen, loopgraven, tankgrachten en andere hindernissen aan te leggen. Zo is er tot vrijwel het eind van de oorlog gebouwd aan de Atlantikwall, ook al was toen allang duidelijk dat doorgaan geen enkele zin meer had. De Atlantikwall heeft een lengte van in totaal 6.200 kilometer. Dat is inclusief de kustlijn van de Engelse Kanaaleilanden die Hitler in 1940 veroverde.
Uiteindelijk zijn die 2000 verdedigingswerken er dus toch gekomen, samen met tienduizenden andere lichte bunkers en gemetselde bouwwerken. Bovendien werd de landzijde van onze kust uit angst voor luchtlandingen en tangbewegingen ook nog eens versterkt met tankgrachten, tankmuren en andere hindernissen.
In Nederland heeft de aanleg van de Atlantikwall ingrijpende gevolgen gehad voor de bewoners van de kuststreek. Grote delen werden tot spergebied (afgesloten gebied) verklaard en 300.000 mensen werden gedwongen geëvacueerd. Alleen al in Den Haag moesten 150.000 mensen hun woning verlaten en elders onderdak vinden, vaak ver buiten de eigen woonplaats of provincie. Velen van hen keerden na de oorlog niet meer terug naar hun woonplaats. Begin 1944 zetten de Duitsers grote delen van Zeeland onder water wat leidde tot de evacuatie van 60.000 Zeeuwen. Bovendien zijn er voor de aanleg van verdedigingswerken zoals tankgrachten en het verkrijgen van vrij schootsveld bijna 10.000 woningen en gebouwen in de kuststreek gesloopt.
Het Atlantikwall Museum Noordwijk is een museum dat is ingericht in de S414 vuurleidingsbunker. Dit is een drie etages tellende bunker van waaruit het commando gevoerd werd over de geschutsbunkers, uiteraard de munitiebunkers en de manschappenbunkers. Het gangenstelsel met een lengte van ± 400 meter verbindt alle bunkers met elkaar.
Vanuit de vuurleidingsbunker was er een goed zicht op zee om de richting en de afstand naar het doel te meten om met deze gegevens de kanonnen in te stellen. Tja, op deze niet al te duidelijke overzichtskaart is te zien hoe dat werkt.Op deze maquette is de indeling van de vuurleidingsbunker weergegeven.Dit is het belangrijkste instrument in de vuurleidingsbunker, te weten de afstandsmeter.
Is het mogelijk om met deze afstandsmeter hoeken op te meten? Daarover staat niets in de informatie. De richting naar het doel bepalen met een nauwkeurig kompas (of theodoliet) kan volgens mij niet gezien het verwerkte betonijzer in de bunker. Ongetwijfeld beschikten ze over een instrument om hoeken te meten. Tja, voor die tijd natuurlijk hightech instrumenten. Tegenwoordig worden deze metingen uitgevoerd met een speciale verrekijker, die ook nog op een paar centimeter nauwkeurig de eigen positie vaststelt.En dan moet altijd worden vastgesteld of het doel eigen óf vijandelijk is.Van verschillende kanten komen de Richting/Afstand/Doelgegevens (in jargon: RAD) binnen.En dan moet er gerekend worden. Elk kanon staat op een andere locatie en staat in een andere hoek tot het doel, dus voor elk kanon moet er gerekend worden. Op een korte afstand maakt het weinig uit, maar als een doel op 20 kilometer afstand onder vuur wordt genomen is het belangrijk. Ook moet rekening worden gehouden met de windrichting en de windsnelheid. Als het kanon een stuk boven het maaiveld staat, moet dit gegeven ook worden verwerkt.Het zou zo kunnen dat deze jongeman de vuurgegevens aan elk kanon doorgeeft.De boog kan niet altijd gespannen zijn, dus neem ik aan dat de ‘bemanning’ van de vuurleidingsbunker hier 24/7 vertoefde. De ‘manschappenbunkers’ zullen wel gediend hebben als legering voor de soldaten werkzaam in de munitiebunkers enz.Dat alles vraagt ‘prik’. Merkwaardig dat de generator van Engels fabrikaat is.Dan rest ons nog het gangenstelsel. Enigszins spookachtig is het wel. Toentertijd lag hier smalspoor, want een paar honderd meter sjouwen met een zware granaat is niet te doen. In de naoorlogse jaren zijn de kanonnen omgesmolten in de Hoogovens en ik vermoed dat het smalspoor elders is hergebruikt.Ok, dat was het. Zeer interessant en een bezoek meer dan waard. We wandelen terug richting parkeerplaats. Wie zou hier zo ‘op stand’ wonen?We rijden naar het Lindenplein en zetten de auto in de parkeergarage. Er is Braderie én plantjesmarkt.Maar ook zijn er een aantal kerken open. Dat was mij niet bekend. Dit is de R.K. St. Jeroenkerk.Twee wandkandelaars behoeven restauratie.Het interieur inclusief hoofdaltaar is sober uitgevoerd, maar heeft toch wel wat.Op het orgel Henk Brussee, die een aantal stukken ten gehore brengt.De achterzijde van de kerk is voorzien van fresco’s.Henk Brussee wordt afgelost door de 4-All gospelgroep. Die jongeman zingt – alles uit zijn hoofd – zeer verdienstelijk.We storten onze ‘geheel vrijwillige’ bijdrage in het mandje en lopen naar buiten. Kijk, de Q Big Band Delft gaat zo spelen en de bandleider Marcel Streef vertelt wat er ten gehore wordt gebracht.Ok, dat klinkt lang niet gek, maar het weer is ook prima.
Ik ontwaar geen bordje wat de ballonnen voorstellen, maar het zal iets ludieks zijn.
De dames hebben zojuist een selfie gemaakt en het resultaat is zeker om te lachen.We lopen weer verder over de Braderie en het is gezellig druk.Oh ja, er is ook ‘plantjesmarkt’. Zelf hebben we niets nodig, sowieso is het lastig meenemen.Dit is de achterzijde van een pand waar kunst te bewonderen valt en natuurlijk het interieur beneden.Een allesbrander als haard. Het beeld links heb ik gehalveerd, dat is een beetje jammer.Een ladekast, een betimmering, sowieso oogt het een beetje bijeengeraapt.Iets verder staat de Oude Jeroenskerk.Ook hier is een optreden van een zangeres die begeleidt wordt op gitaar. Helaas ben ik vergeten om het programma te fotograferen, dus ik weet hun namen niet.In de boekhandel Van der Meer iets verder is een optreden van het Vera Marijt Trio bestaande uit de pianiste Vera Marijt, gitarist Richie Reichgelt en bassist Luciano Poli.
Het Vera Marijt Trio speelt originele composities én arrangementen van traditionele jazz muziek. Na haar master aan het Koninklijk Conservatorium van Den Haag, studeerde Vera een jaar in Montréal, Canada. Hier bracht Vera in 2015 haar debuut CD ‘Insight Out’ uit en tourde met haar trio in Canada, Mexico, Frankrijk en Nederland.
Ai, de gitarist en de bassist zijn heel goed, maar Vera is echt grote klasse. Van haar gaan we nog horen!Ok, we hebben het wel gezien – én gehoord – en rijden naar ons overnachtingsadres Hotel Zonne. Tijdens onze fietstocht van Den Haag naar Den Helder in 2011 brachten we hier ook al eens een nacht door. Dat is ons toen prima bevallen. Kijk, daar is het!We checken in en maken een praatje met de receptionist. Heeft hij iets gehoord/gezien van de rellen die in Noordwijk zijn uitgebroken? Er zijn auto’s in brand gestoken en sowieso was het tijdens de nachtelijke uren onrustig in betreffende wijk. De burgemeester heeft een noodverordening afgekondigd, dat zegt wel iets. Tja, de receptionist heeft het ook op de TV gezien, maar in de wijk ‘Boerenburg’ komt hij nooit. Er wonen daar voornamelijk Marokkanen, sorry ik bedoel Nederlanders van Marokkaanse afkomst. ‘Hoe komen die daar eigenlijk?’ ‘Ik bedoel hun vaders of opa’s?’ ‘Is hier industrie in de buurt?’ Helaas, de receptionist heeft geen idee. Sowieso zijn wij ook niet in de buurt geweest van Boerenburg en we hebben ook niets gezien van eventuele problemen.
We zetten onze weekendtassen op de (vrij kleine) kamer en nemen plaats in de lounge, die is ingericht in de hoek van het restaurant. WiFi draait, een drankje erbij en we zitten hier prima tot we aan tafel kunnen.Dat tafelen start om half zeven en om te beginnen wordt er warm brood met een smeerseltje op tafel gezet.De Cabernet Sauvignon uit Chili komt door en dat is een goede keus.Ik heb een Caesar salade besteld. Echt prima met de rode wijn en het water met bubbels.De schnitzel met salade (van de huisarts moet ik veel salade eten) en frites komt door.Ook dit gerecht smaakt uitstekend. Trouwens, ik schat dat er voor 40 eters capaciteit is, maar er zit nog één enkele heer iets verderop. Was het de vorige keer niet veel drukker? Wel zien we vele mensen het hotel verlaten (we kijken op de straat uit), die richting strand lopen. Is daar een restaurant?
Ik besluit met een Brownie en vanille ijs, maar die foto is spoorloos.
Tegen achten lopen we naar de kamer. Hoe staat het met de onlusten in Noordwijk? Zo te zien op de TV is het de afgelopen nacht relatief rustig geweest. We bereiden nog een beker thee en kruipen er rond tien uur in.

Zondag 10 juni 2018
Noordwijk
We staan om acht uur op, pakken in en genieten om kwart voor negen het ontbijt. Tja, nu zijn alle gasten present! Het ontbijt is prima, maar ik mis de gebakken eieren met spek. Inderdaad, erg gezond kan het niet zijn. Gekookte eitjes zijn er wel, daar neem ik er twee van. Thee erbij en als afsluiting twee (prima) koppen koffie.Om tien uur rekenen we af en rijden naar de familieafspraak. Bijpraten, uiteraard gaat het ook over de Marokkanen (hebben zij in het verleden misschien in de bollenteelt gewerkt?). Koffie met appeltaart (jargon: KMA) en wat verder als gespreksonderwerp ter tafel komt.
Even na enen nemen we afscheid en gaan op huis aan. Daar doen we een halfuur langer over dan normaal, want er is een ongeluk gebeurd en de file is enorm. Wat doet iedereen toch op zondag op de weg?
Ok, behouden komen we thuis. Opruimen en tegen zessen naar Peacocks, want we hebben niets in huis. Zoonlief komt erbij en daar is de amuse.Zoals gebruikelijk bestellen we als voorgerecht warm brood met smeersels.Als hoofdgerecht heb ik Mixed grill besteld. Tjonge, ze mogen mij hier waarschijnlijk erg graag, want de hoeveelheid is immens. Ik krijg het allemaal op, maar voor een nagerecht is er geen plaats meer. We gaan op huis aan en bereiden daar nog thee (voor de dorst). Ok, ons (korte) weekend Noordwijk zit erop, toch hebben we het gevoel dat we lang van huis zijn geweest. Iedereen: bedankt!